Czynniki wpływające na normę wysiewu
Norma wysiewu pszenżyta ozimego nie jest stała. Zależy od wielu czynników, w tym od odmiany, terminu siewu, warunków glebowych, a także od sposobu uprawy i przeznaczenia plonu.
1. Odmiana pszenżyta
Odmiany pszenżyta różnią się siłą krzewienia, masą tysiąca ziaren (MTZ) oraz pokrojem roślin. Odmiany silnie krzewiące się (np. Borowik, Grenado) wymagają mniejszej obsady niż odmiany o słabszej zdolności do krzewienia (np. Tulus, Meloman). Zazwyczaj różnice mogą sięgać 10–20% normy wysiewu.
2. Termin siewu
Im późniejszy siew, tym wyższa powinna być norma wysiewu. Wynika to z ograniczonego czasu na krzewienie jesienne. Dla siewu w optymalnym terminie stosuje się standardową ilość wysiewu, natomiast przy opóźnieniu o tydzień zwiększa się ją o ok. 10%, a przy dwutygodniowym opóźnieniu – nawet o 20%.
3. Warunki glebowe
Na glebach słabszych, piaszczystych lub narażonych na przesuszenie, zaleca się zwiększyć ilość wysiewu, by uzyskać odpowiednią obsadę kłosów. Na glebach żyznych i wilgotnych norma może być mniejsza, ponieważ rośliny lepiej się krzewią i tworzą więcej źdźbeł produkcyjnych.
4. Masa tysiąca ziaren (MTZ)
MTZ pszenżyta ozimego waha się od 35 do 55 g. Im wyższa masa ziarna, tym więcej kilogramów należy wysiać, aby uzyskać tę samą liczbę ziaren na metr kwadratowy. Dlatego precyzyjne obliczenie wysiewu powinno uwzględniać zarówno MTZ, jak i zdolność kiełkowania.
Jak obliczyć normę wysiewu pszenżyta ozimego?
Podstawą obliczenia jest założenie docelowej obsady roślin, która dla pszenżyta ozimego wynosi zwykle 300–450 roślin/m². Liczbę tę przelicza się na ilość ziaren do wysiewu, a następnie na masę ziarna.
Wzór na obliczenie ilości wysiewu:
\text{Ilość wysiewu (kg/ha)} = \frac{\text{liczba ziaren na m²} \times \text{MTZ (g)}}{10 \times \text{zdolność kiełkowania (%)}}
Przykład obliczeniowy:
Załóżmy:
- docelowa obsada: 400 ziaren/m²
- MTZ: 45 g
- zdolność kiełkowania: 95%
400×4510×95=189,5 kg/ha\frac{400 \times 45}{10 \times 95} = 189,5 \text{ kg/ha}10×95400×45=189,5 kg/ha
Po zaokrągleniu i dodaniu rezerwy na straty polowe otrzymujemy ok. 190–200 kg/ha.
Zalecane normy wysiewu w praktyce
W praktyce rolniczej przyjmuje się orientacyjne wartości:
| Warunki uprawy | Termin siewu | Norma wysiewu (kg/ha) | Liczba ziaren/m² |
|---|---|---|---|
| Gleby żyzne, optymalny termin | 20 IX – 5 X | 160–180 | 300–350 |
| Gleby średnie, optymalny termin | 20 IX – 5 X | 180–200 | 350–400 |
| Gleby słabe lub późny siew | po 5 X | 200–240 | 400–450 |
Warto podkreślić, że norma 180–200 kg/ha to najczęściej stosowany zakres w gospodarstwach o przeciętnych warunkach uprawowych.
Wpływ gęstości siewu na plonowanie
Gęstość siewu ma bezpośredni wpływ na architekturę łanu i potencjał plonowania. Zbyt rzadki siew może prowadzić do powstawania pustych miejsc w łanie, zwiększonego zachwaszczenia i niższej liczby kłosów. Z kolei zbyt gęsty siew zwiększa ryzyko wylegania i chorób grzybowych, zwłaszcza w wilgotnych latach. Badania wykazują, że przy optymalnej obsadzie 350–400 kłosów/m² uzyskuje się najwyższy plon ziarna o dobrej jakości.
Znaczenie jakości materiału siewnego
Wysokiej jakości materiał siewny to podstawa skutecznej uprawy. Ziarno powinno charakteryzować się wysoką zdolnością kiełkowania (powyżej 90%), czystością i brakiem uszkodzeń. Warto korzystać z kwalifikowanego materiału siewnego, który często jest zaprawiany przeciw chorobom grzybowym i posiada określone parametry MTZ, co ułatwia precyzyjne ustalenie normy wysiewu.
Ilość pszenżyta ozimego wysiewanego na 1 hektar zależy od wielu czynników, jednak najczęściej mieści się w przedziale 160–240 kg/ha, co odpowiada 300–450 ziaren/m². Dokładne dopasowanie normy wysiewu do odmiany, warunków glebowych i terminu siewu pozwala uzyskać optymalny łan, a w efekcie – wysoki i stabilny plon. Rolnik, który uwzględni te elementy w planowaniu siewu, ograniczy ryzyko strat i lepiej wykorzysta potencjał produkcyjny pszenżyta ozimego.
